Nadnercza to gruczoły endokrynne, produkujące hormony, które stanowią część układu hormonalnego. Są parzystym narządem, który znajduje się nad nerkami. Choć nadnercza są niewielkich rozmiarów, to pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie ludzkim. Choroby nadnerczy powodują różne zaburzenia w naszym organizmie.
Spis Treści
Nadnercza – jakie pełnią funkcje?
Nadnerczowe gruczoły wydzielania wewnętrznego, inaczej nadnercza, leżą nad górnymi biegunami nerek. Prawe nadnercze ma kształt piramidy, z kolei lewe z wyglądu przypomina księżyc. Nadnercza składają się z części korowej, która wytwarza hormony steroidowe, takie jak kortyzol i aldosteron oraz części rdzeniowej, która wydziela do krwi niewielkie ilości adrenaliny i noradrenaliny.
Aldosteron odpowiada za ciśnienie krwi, regulując równowagę potasu i sodu w organizmie. Kortyzol w połączeniu z adrenaliną i noradrenaliną uczestniczy w regulacji odpowiedzi stresowej organizmu. Poza tym kortyzol pomaga regulować metabolizm glukozy i kontrolować poziom cukru we krwi, uczestniczy w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi.
Hormony wydzielane przez przysadkę mózgową (gruczoł dokrewny), która jest częścią układu hormonalnego, wpływają na czynność tarczycy i nadnerczy. Poza tym wysyła sygnały do innych gruczołów dokrewnych, aby stymulować lub hamować ich własną produkcję. Dlatego każde jej nieprawidłowe działanie może powodować wytwarzanie zbyt dużej lub zbyt małej ilości hormonów, co w konsekwencji może wywołać zaburzenia hormonalne, które mogą przyczyniać się do rozwoju różnych groźnych chorób.
Choroby nadnerczy – przyczyny
Istnieje dużo różnych przyczyn, które mogą przyczyniać się do rozwoju chorób gruczołów nadnerczowych. Wśród najważniejszych warto wymienić:
- nieprawidłowe funkcjonowanie przysadki mózgowej
- łagodny guz nadnercza
- złośliwy guz nadnercza
- zapalenie nadnerczy
- mutacje genetyczne.
Do najczęstszych chorób nadnerczy należą:
- cisawica – pierwotna niedoczynność kory nadnerczy, spowodowana autoimmunologicznym zniszczeniem części korowej gruczołu nadnerczowego, czego skutkiem jest zaburzenie wydzielania kortyzolu oraz aldosteronu;
- zespół Cushinga – choroba, charakteryzująca się nadmiarem kortyzolu. Najczęstszą przyczyną występowania zespołu Cushinga jest długotrwałe podawanie glikokortykosterydów;
- guz chromochłonny – łagodny guz, zlokalizowany w części rdzeniowej nadnerczy;
- złośliwy guz nadnerczy;
- wrodzony przerost nadnerczy (WPN), którego główną przyczyną są zaburzenia genetyczne, w wyniku których dochodzi do niedostatecznej produkcji kortyzolu i aldosteronu.
Typowe objawy, które mogą wskazywać na choroby nadnerczy
Nieprawidłowa pracy nadnerczy może dawać następujące objawy:
- uczucie zmęczenia i osłabienie
- ciemne plamy na skórze
- bielactwo
- zawroty głowy
- łaknienie soli
- niedociśnienie
- niski poziom cukru we krwi
- ból mięśni i stawów
- nieregularne miesiączki (u kobiet)
- przyrost lub utrata masy ciała.
Początkowo choroby nadnerczy nie dają nasilonych objawów. Z czasem jednak stan pacjenta się pogarsza, dlatego jeżeli zaobserwujesz u siebie wyżej opisane symptomy, musisz natychmiast się udać do lekarza.
Nadnercza i choroby – diagnostyka
W celu rozpoznania choroby gruczołów nadnerczowych lekarz prawdopodobnie przeprowadzi wywiad i badanie fizykalne. Następnie zleci badania laboratoryjne (określenie stężenia sodu i potasu, test stymulacji z ACTH) oraz badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny, rentgen czy ultrasonografia w celu wykrycia guza albo patologicznych zmian w obrębie nadnerczy. Choć badania obrazowe nie stanowią podstawy do postawienia rozpoznania.
Choroby nadnerczy – metody leczenia
Każda choroba wymaga innej metody leczenia. W przypadku pierwotnej (cisawica) czy wtórnej niedoczynności kory gruczołów nadnerczowych stosuje się terapię zastępczą, która polega na podawaniu hydrokortyzonu w celu uzupełnienia kortyzolu oraz podawaniu fludrokortyzonu, który uzupełnia aldosteron.
Leczenie chirurgiczne stosuje się w przypadku następujących chorób nadnerczy:
- złośliwy guz nadnercza
- łagodny guz nadnercza czy przysadki mózgowej
- w przypadku, gdy konwencjonalna farmakoterapia nie daje spodziewanych efektów.
Choroby gruczołów nadnerczowych – rokowania
Ze względu na to, że nadnercza pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie ludzkim, pacjenci, u których zdiagnozowano jedną z chorób nadnerczy, powinni trzymać się wyznaczonego przez lekarza planu leczenia i zawsze pamiętać o zażywaniu leków, co bez wątpienia jest gwarancją długiego życia.
