Z kaszlem miał do czynienia każdy z nas. Jednak nie jest to choroba, ale objaw, który najczęściej pojawia się przy przeziębieniu albo grypie i może również oznaczać poważniejszą chorobę. Objaw ten często znika po kilku dniach, ale też zdarza się, że towarzyszy nam przez wiele tygodni, a nawet miesięcy. Jakie są metody diagnozy kaszlu i jak go leczyć?
Spis Treści
Kaszel i jego definicja
Kaszel jest to odruch fizjologiczny oraz bezwarunkowy, poprzez który można oczyścić drogi oddechowe z różnych zanieczyszczeń, występujących w powietrzu, a także ze śluzu. Jest to również podstawowy mechanizm obronny organizmu. Dochodzi do niego podczas pobudzania obszarów kaszlowych, które są w krtani, tchawicy, oskrzelach i nosogardzieli. Odruch kaszlowy może pojawić się również w czasie pobudzania impulsów, które pochodzą z tkanki płucnej lub opłucnej oraz przepony[1].
Jednak w niektórych sytuacjach kaszel może oznaczać poważaną chorobę, a przeważnie wtedy, gdy utrzymuje się przez dłuższy czas. Przyczyny kaszlu zależą od jego rodzaju, a także od wieku osoby chorej.
Jak wygląda diagnostyka kaszlu?
W diagnostyce, która ma na celu ustalenie, jakie są przyczyny kaszlu, podstawę stanowi zebrany wywiad, a także badanie fizykalne[2]. Poprzez badanie przedmiotowe można ustalić, jaki jest charakter kaszlu, który może być produktywny (ten rodzaj kaszlu jest niezbędny, ponieważ pozwala usunąć z dróg oddechowych zanieczyszczoną wydzielinę oskrzelową) albo nieproduktywny (nie daje on żadnych korzyści, ale też może być niebezpieczny). Poza tym badanie to ma również na celu ustalenie, jakie jest specyficzne brzmienie kaszlu, a także pory dnia, kiedy pojawia się jego nasilenie czy też sezonowości jego występowania w ciągu roku.
Kiedy diagnozuje się przyczyny kaszlu, trzeba najpierw wykluczyć:
- przewlekłe zapalenie oskrzeli, które wynika z palenia papierosów,
- narażenie zawodowe na substancje, mające szkodliwy wpływ na układ krążenia,
- wpływ leków.
Należy również sprawdzić, czy poza przewlekłym kaszlem nie ma jeszcze objawów towarzyszących, do których zalicza się:
- krwioplucie,
- duszność,
- bóle w klatce piersiowej,
- stany podgorączkowe,
- utratę masy ciała,
- chrypkę,
- dysfagię.
Gdy zostanie stwierdzony któryś z tych objawów, konieczne jest rozpoczęcie diagnostyki i to najczęściej w warunkach szpitalnych.
Podstawowe badania w diagnostyce kaszlu
Przy ustalaniu przyczyny przewlekłego kaszlu ważne jest wykonanie RTG. Jeśli w tym badaniu pojawiają się nieprawidłowości w obrębie układu oddechowego, należy podjąć dalszą diagnostykę, która zależy od ich charakteru. Kiedy jednak RTG wychodzi prawidłowe, to często przyczyną przewlekłego kaszlu jest jedna albo kilka z niżej wymienionych chorób:
- astma albo nieastmatyczne eozynofilowe zapalenie oskrzeli,
- schorzenia górnych dróg oddechowych, a w tym również przewlekły nieżyt nosa, który może być alergiczny lub niealergiczny, ale też przewlekłe zapalenie zatok,
- refluks żołądkowo-przełykowy.
Przykładowe badania w diagnostyce kaszlu[3], które pomagają ustalić jego przyczynę, to również:
- ocena laryngologiczna gardła oraz krtani,
- spirometria z próbą odwracalności obturacji,
- bakteriologia i serologia, które potwierdzają albo wykluczają tło infekcyjne;
- gastroskopia,
- oznaczenie liczby eozynofilii w plwocinie indukowanej.
Leczenie kaszlu
Leczenie kaszlu może mieć różny charakter, gdyż może mieć formę leczenia objawowego, np. stosowanie leków na kaszel przy kaszlu przewlekłym, ale też może mieć formę leczenia przyczynowego, co polega na usunięciu jego przyczyny. Leczenie farmakologiczne kaszlu uzależnione jest głównie od tego, czy jest to kaszel suchy, a czy produktywny, ale też zależy od przyczyny. Dlatego warto wybierać takie leki, które mają w swoim składzie substancję czynną ambroksol. Substancja ta powoduje zwiększenie wydzielania śluzu w drogach oddechowych, ale też zmniejsza lepkość tego śluzu, a do tego poprawia czynność rzęsek nabłonka oddechowego. Tak więc substancja ta wpływa na oczyszczanie dróg oddechowych, umożliwia odkrztuszanie, zmniejsza kaszel, a do tego nie powoduje zaburzenia naturalnego odruchu kaszlowego.
Rekomendacje:
- Krenke, Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, 2018.
- Ptak, E. Cichocka-Jarosz , P. Kwinta, Kaszel przewlekły u dzieci, 2018.
- Undrunas, K. Kuziemski, Uporczywy kaszel – trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, 2017.
[1] Krenke R. i in., Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, 2018, s. 425.
[2] Ptak K., Cichocka-Jarosz E., Kwinta P., Kaszel przewlekły u dzieci, 2018, s. 332-336.
[3] Undrunas A., Kuziemski K., Uporczywy kaszel – trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, 2017, s. 154.
